Poezia e shpresës dhe meditimit, Fahredin Gunga: Kepi i Shpresës së Mirë

22/08/2022 • 12:55

Fahredin Gunga është njëri nga poetët më të shquar të poezisë bashkëkohore shqiptare nga Kosova, të brezit që u shfaq nga fundi i viteve të ’50-të dhe brenda viteve të ’60-të.

Ju ftojmë ta lexoni ciklin poetik “Kepi i Shpresës së Mirë”, një nga ciklet më identifikuese të këtij autori, shkëputur nga libri me të njëjtin titull, botim i Rilindjes, Prishtinë 1973.

***

Besimi se do të arrihet te Kepi i shpresës së mirë ekziston, po ekziston edhhe vetëdija se deri te kjo përsosmëri, deri më sot nuk është arritur. Rrugëdalja e fubndit është përsëri ndjenja e dashurisë dramatike e poetike ndaj prirjeve që i çajnë rrugë këtij vizioni e ideali të gjinisë njerëzore.(A.Aliu)

Fahredin Gunga: Kepi i Shpresës së Mirë

I

Si ta mbyllish mallkimin e kaltërt në sy
e fjalët peng t’ia japish ndonjë zogu shtegtar – e,
Larg është Kepi i Shpresës së Mirë

Çdo gjë i ngjan uratës për largësira të pafund
Dhe, vetëm dëshira të mbetet për t’u përshëndetur
me vetëveten

Ose të lutesh për mëshirë e cila të rren-

Dhe, sheh: mallkimi i kaltër nuk është vetëm mashtrim,
vetëm
Ngjyrë që i rren sytë (sa lehtë e sa rëndë peshon rrena!)
E, bëhesh shtegtar i rrugëve të parrugë, e bëhesh:
Fëmijë i paemër, kopil pa biografi, si mashtrimet tona
Të peshuara sa një push, të peshuara sa një shkëmb, e
Bëhesh: lypës për dritën e cila përsëri ka për të mashtruar
Për nesër, rëndom si çdo herë, si çdo herë-

Dhe, don të ikish diku: Ilmarineni ka vdekur pa lindë,
Prandaj ecim me hapa shtegtari, me dhembje të mëshehtë:
Si për inat, si armik i betuar i urrejtjes, e –
Larg është Kepi I Shpresës së Mirë.

II

Dhe, për të mbërrijtur në Kepin e Shpresës së Mirë
Duhet udhëtuar prej njërit hap deri në tjetrin- në milimetra,

E, krejt është njëj çka do të thonë për ty biografët pastaj
Rëndom, sikur kur i besojmë rrenës së trilluar.

Dhe, atëbotë, të duket se kjo është e vetmja rrugë për të
mbërrijtur

Deri në Kepin e Shpresës së Mirë-

Tevona, nuk është me rëndësi se çfarë urate – ose sharje
Do t’ju japish gjërave prej të cilave don të ikësh,
(marrëzisht të marra e marrëzisht të çmendura)
Dhe, pastaj mbetet të vjellish vetëm fjalë
Për të marrë trajtën e ndonjë vargu endacak
Si krushk i paftuar në darsëm, si vala e paemër
Që shkyen zemrën, këtë lehonë të rrejshme, si shpata e fatit,

Dhe, kështu, do të udhëtosh hap pas hapi, pa orar,
E do të mbërrish deri te biografia jote, se –
Atëherë bindesh se me të vërtetë je i vogël.

III

E ti madhërisht hesht, si deti dhe – udhëton dhe –
Fjalët të janë bërë korale, dhe vetë me veti urishëm i përtyp
E kurse – do të doje të thojshe ndonjë fjalë të mirë, por

Ti madhërisht hesht se: ke harruar fisin, dhe –
Nata është shtrirë ndërmjet teje dhe Kepit të Shpresës
së Mirë, se

Atje ku je nisur pa kandil e pishë vështirë
Do të gjesh rrugën tënde, të vetmen rrugë së cilës je nisur,
atëbotë -bëhesh kameleon: për inat ndërron ngjyrën
E madhërisht hesht, sepse pret mos po lind diçka e re,
O, zoti im, sa vështirë qenka për të lindur së dyti, me
ngjyrë tjetër
kur në biografinë tënde të vjetër, fjalët janë bërë korale,

(Kuajt të cilëve në rrashtë u ke hipur për të mbërrijtur atje ku je nisur
Do të kthejnë sërish në biografinë tënde të vjetër)

Dhe ti madhërisht hesht para vetëvrasjes së fjalëve
Dhe sheh: çdo gjë duhet të shajsh, krejt një në ç’mënyrë-
1001 herë në nënë e në motër – e në… krejt me radhë,
e andaj,

Do të dëshiroje të shndërrohesh në ninullë, vetëm kaq,
Për të mbërrijtur deri në Kepin e Shpresës së Mirë në atë
përrallë,

Edhepse do të bëhesh ndoshta edhe vjedhës i qeshjeve,
ndoshta
Gjahtari i sharjeve dhe truarjeve, e kushedi çka tjetër, e
Në fund kurriz i krrusur nga bartjet e dhembjeve e
mallkimeve
E-edhe 1001 herë të lindish përsëri, në cilëndo fjalë qoftë
Do të dëshiroje të shndërroheshe në ninulë-
(Kuajt të cilëve në rrashtë u ke hypur për të mbërrijtur
atje ku je nisur
Do të kthejnë sërish në biografinë tënde të vjetër)

Dhe mendon se kështu botën do të vesh në gjumë, e –
Në këtë mënyrë mendon të mbërrish në Kepin e Shpresës
së Mirë

Pa adresë, pa biografi, por me një më tepër: je
Shumë i pafuqishëm për të pasur dashuri të madhe
Në jetën tënde të imtë, në përgëzimet e tua të thjeshta,
Se-secili në rruzujt e vet shalon kokën e vet, e –
Dashurinë e madhe e ka vetëm rrashta ku erërat lëmekën,
dhe

Kështu, udhëton millimeter në millimeter: udhëton
Nëpër skajet e vetëvetëes për të mbërrijtur pas hapit tënd,
Më në fund, në Kepin e Shpresës së Mirë, edhepse-
Biografia jote do t’i ngjajë dorës së shtrirë të lypsit
në udhëkryq

E nuk di se me të vërtetë je i vogël
Në skutat e rrashtës sate ku ujqit bëjnë strofullë-

Se – secili në rruzujt e vet shalon kokën e vet.

IV

Dhe, e mat vetëveten e mat kohën, e mat jetën
Me pëllëmbë – se gishtat të janë bërë pishtarë të fikur, e
Bindesh solemnisht: je kthye prapë, aty –
Në atë djerrinë prej kah je nisur, e

Së rish të kthehesh në sharje e në mallkimin e kaltër –
Në vendlindjen tënde ku të gjitha rrugët i di,
Përveç emrit tënd, këtij kuptimi të pangjyrë, si çdo sharje,
Se – larg është për të mbërrijtur në Kepin e Shpresës
së Mirë

Se, për të mbërrijtur në Kepin e Shpresës së Mirë
Duhet të kalosh 1001 Det të Zi, 1001 Oqean të Qetë, 1001
urata e mallkime

Dhe të shilosh yllin tënd, qoftë edhe i fikur,
Në të cilën me mërinë e tërë botës lehin qenjt –
Si të gjithë e të gjithë, rëndom, të inatosur në vetëvete
Pas hapit të shkurtë e dëshirës së madhe, kur kërkojmë

Lindjen tonë të dytë, në barkun e gruas shterpë, të njohur
e të panjohur

Si sharjes së pathënë që as vetë nuk ia di
Kuptimin e vet të vërtetë, edhepse e thua me vetëdije,
Sikur që të lindi, për shembëll, pas lindjes tënde të dytë
Në vend teje – rrena, e asgjë tjetër,

E – për të mbërrijtur deri në Kepin e Shpresës së Mirë
Duhet të kalosh 1001 Det të Zi, 1001 Oqean të Qetë, 1001
urata e mallkime

Se – vend për dashuri nuk ka kur urrejtjen e ke armik
e mik.

V

Fatet (të vogla e të mëdha)
Hecin mbi supet e secilit prej nesh
Ashtu, sikur që i kemi ndërtuar – pa aritmetikë,
E sheh: kurrgjë tjetër nuk je,
Përveç dëshirë e peshkut në rërë,
Mallkim i vjetër i trashëguar në gjak –
Dhe sheh: ndërmjet hapit e hapit, kasnecave të vonë,
Të pret rruga e gjatë, e –
Gjithmonë mbetesh prapë aty ku je nisur,

Se – larg është për të mbërrijtur
Në Kepin e Shpresës së Mirë, në mallkimin e fjetur,

Vetëm në hije të ëndrrës –
Mund ta masish vetëveten me pëllëmbë,

Dhe bahesh beté: barkë e thyer në molin e ndytë
Të rrahur nga dielli, nga mëshira e verbët e
Kohës e cila të ka ikur nëpër gishta –

Dhe sheh: fati të grimcohet nëpër dhëmbë, e,

Kështu do të mbesish prore mallkim i ngujuar në brinjë-

Se fatet (të vogla e të mëdha)
Hecin mbi supet e secilit prej nesh
Ashtu sikurse që i kemi ndërtuar – pa aritmetikë,

Të uritur si për bukën e zezë, e –
Si toka për shiun vjeshtarak,
Dhe e kap vetëveten për dore,
E hec nëpër meridiane (rrenë pas rrene)
Duke i njehur hapat e marrë
Të vetmit heronj pa pallë –

Se fatet (të vogla e të mëdha)
Lindin si rrenë e vdesin si rrenë, se –
Vetëm në hijen e ëndrrës
Mund ta masish vetveten me pëllëmbë.

VI

Si ta mbyllish mallkimin e kaltërt në sy
E fjalët peng t’ja japish ndonjë shpendi shtegtar, e –
Larg është Kepi i Shpresës së Mirë –

Atëbotë, vetvetes emrin vetëm ja harron
Sepse në rrugën e madhe së cilës je nisur
Nuk e ke matur largësinë prej furtune në furtunë
Në rrashtën tënde, në këtë katedrale
Të ndërtuar prej 1001 rrenëve, sepse
Prore në jetë nga një mallkim të kaltër e bartim
Me cilin peshohemi pas çdo mëkati, dhe
Rrugës së cilës je nisur nga lakadredhat e fatit, e –

Për të mbërrijtur deri te Kepi i Shpresës së Mirë
Duhet të kalosh nëpër kataklizmat e mëkatit të fatit
Të ndërtuara prej fjalëve e fjalëve, e –

Secili pastaj në udhëkryqet e veta
Shaluar ec në kurrizin e vet, e –

Koha të thehet në gishta, të bëhet sa të zitë e thoit,
Shekullin që e bartë në palcë e kurriz – si neverinë,
Si zotin e mashtruar pasi u kryqove me brryl, se
vetëm në bukurinë e blertë të mallkimit të kaltër

E gjen, për çudi, vetëveten,
Ujkun e çalë me gjuhë të ngrirë ndër dhëmbë, e –

Duhet të kalosh nëpër kataklizmat e mëkatit dhe fatit
Të ndërtuara ndërmjet fjalëve dhe fjalëve, se –
Prore, në jetë nga një mallkim të kaltërt e bartim
Me të cilin peshohemi pas çdo lindje tonë të re.

E, secili pastaj në udhëkryqet e veta
shaluar ecën në kurrizin e vet, në boshtin e vet.

VII

Dhe, kështu është në këtë shekull
Të cilin e kap për dore ose – ai ty,
E shtegton në të njëjtën rrugë, në të njëjtat meridiane, dhe,

Kupton: dikund në ndonjë pikë nën këmbë,
Nën cilëndo këmbë që të jetë, një fat e shkel e
Nuk e sheh e nuk e sheh se mu aty,
Në atë pore, në atë milimetër të tepruar të fatit
Është mëshehur lindja jote e vërtetë:
Mallkimi yt i kaltër të cilin që aq shumë e ke dashur
E aq shumë e ke urrejtur-

Dhe, kështu, donë të mbërrish: lakuriq në vetvete
Në fund të rrugës sate të gjatë,
E krejt kjo është vetëm një lojë ndërmjet
Teje e teje, ndërmjet gjakut e gjakut,
Ndërmjet fjalëve dhe fjalëve dhe fjalëve – 1001 rrena
Në karnavalin ku shitën fatet lirë, në panairin e përhershëm,
Edhe pse bëhesh pehlivan i marrë, që thei

Këmbën e djathtë, mbi rrashta e rreshta, pse –
Deshi të mbërrijë në horizontin e vet,
Në mallkimin e kaltëri i urrejtur, marrëzisht i mashtruar
Nga troku i yjeve në karnavalin e udhëkryqeve të fatit
Ku – edhe fjalët shiten lirë, shumë lirë,
Edhe uratat, edhe herojt pa pallë, kukëzat –

E si kllauni i cirkut të lirë
Mashtrohesh se je i madh pas buzëqeshjeve të idhta
Dhe sheh! (s’ka rëndësi se kur) – çdo gjë është lojë

E, vetëm lojë e vetëm lojë, një lojë e thjeshtë.

—————————-

*Ali Aliu: Për Fahredin Gungën, mund të thuhet se është poet sui generis. Dhe është natyrë e atillë poetike në të cilën përpiqet dhe shkrihet disponimi lirik, i përhershëm, dhe prirja për kredhje filozofike. Është natyrë e atillë krijuesi, tek i cili, poezia, edhe atëherë kur nuk manifestohet përmes vargut, ajo prapë është prezente në qenjen e kësaj natyre dhe jeton si vlerë imanente e kësaj natyre poetike. Pastaj deri sa të ndonjë tjetër kjo natyrë liriko-mediative është konfuze, e mjegullt në vete dhe e paorganizuar, e paqartë dhe shpesh stihike, te Fahredini ajo manifestohet afërsisht sipas një sistemi të qartë dhe të organizuar. Natyra lirike te ky poet ka për fundament përjetimin intenziv emocional të jetës dhe ambientit të afërt. Ky emocionalitet dinamik nuk është i natyrës transitore as i natyrës lucida intervala po vlerë imanente e botës krijuese.

Biografia:
Fahredin Gunga u lind në Mitrovicë më 1936.
Shkollën fillore dhe gjimnazin e kreu në vendlindje, kurse Fakultetin Filozofik, Dega e Albanologjisë, në Beograd. Fillimisht punoi pedagog në gjimnazin e Mitrovicës, e më pas redaktor në gazetën “Rilindja”, redaktor në Shtëpinë Botuese “Rilindja” dhe kryeredaktor i Televizionit të Prishtinës

Ka botuar librat: