Nga Patrick Suskind
Grenuiji ecte natën. Ashtu si në fillim të udhëtimit të tij, u shmangej qyteteve, rrugëve, shtrihej të flinte sapo zbardhte agimi, çohej në mbrëmje dhe ecte më tej. Hante ç’të gjente në rrugë: barishte, kërpurdha, gonxhe lulesh, zogj të ngordhur, krimba. Përshkoi Provansën me një barkë të vjedhur , kapërceu matanë Ronin në jug të Oranzhes, ndoqi rrjedhën e Ardéshës deri thellë në Sevene e më pas Alieret në veri.
Në Overnjë iu afrua Plumbit të Kantalit. E pa në krahun perendimor, të madh e të argjentë nën dritën e hënës dhe thithi erën e ftohtë që vinte prej andej. Por kjo gjë nuk e joshi që të nisej për atje. Nuk kishte më asnjë mall për jetën e atëhershme në shpellë. E quante të mbaruar atë përvojë dhe të padurueshme gjer në fund. Ashtu si përvoja tjetër, ajo e jetës mes njerëzve. Në fakt, nuk kishte më asnjë dëshirë për të jetuar. Donte të shkonte e të videste në Paris. Këtë e dëshironte.
Herë pas here fuste dorën në xhep dhe shtrëngonte flakonin e vogël të qelqtë me parfumin e tij. Flakoni ishte ende thuajse plot. Për spektaklin orgjistik të Grases kishte harxhuar vetëm një pikë prej tij. Pjesa tjetër që kish mbetur, do të mjaftonte për të magjepsur krejt botën. Po të donte, mund të brohoritej në Paris, jo më nga dhjetë mijë, por nga qindra mijëra njerëz: ose mund të shkonte në Versajë e të shihte se si do t’ia puthte këmbët vetë Mbreti: t’i shkruante vetë Papës një letër të parfumuar e të shfaqej si Mesia i ri: në Notrë-Damë të shpallej si kryeperandor para mbretërish e perandorësh, madje edhe si zot i Tokës, nëse kishte vërtetë shpallje të tillë…
Të gjithë këto mund t’i bënte, vetëm po të donte. Ai zotëronte fuqinë, e mbante atë në duar. Një fuqi që ishte më e fuqishme se ajo e parasë, e terrorit ose e vdekjes: fuqinë e papërballueshme për t’u shtënë njerëzve dashuri. Vetëm një gjë nuk mund ta bënte dot ajo fuqi: që parfumi të nuhatej prej vetë atij. Por me parfumin e vet le të shfaqej sa të donte para botës, madje edhe si zot. Kur nuk arrinte dot ta thithte atë aromë edhe vetë, duke mos e marrë vesh kurrë se cili dhe çfarë qe në të vërtetë, atëherë në djall të vinin edhe bota edhe vetvetja, edhe parfumi vetë!
Dora që mbante shtrënguar flakonin, vinte erë mjaftë e këndshme dhe kur e afronte dorën te hunda dhe e nuhaste, atëherë e pushtonte melankolia, për ca sekonda harronte të ecte, ndalonte në vend dhe e nuhaste.
“Askush nuk e di se sa i mirë është në të vërtetë ky parfum, – mendoi. – Askush nuk e di se sa mirë është përgatitur. Të tjerët i nënshtrohen vetëm efektit të tij, madje atyre as u shkon mendja se ai që po i trullos dhe i magjeps, është një parfum. I vetmi që e ka njohur atë në bukurinë e tij të vërtetë jam unë, sepse e kam krijuar vetë me duart e mia.
Por njëkohësisht unë jam i vetmi që nuk magjepsem prej tij. Jam i vetmi për të cilin ai s’ka më kuptim. Po atëherë kur ndodhesha në Burgund?
Kur po qëndroja pranë murit matanë kopshtit ku lozte ajo vajzë flokëkuqe dhe aroma e saj më vinte si fllad…ose më saktë, premtimi i aromës së saj, sepse aroma e saj e mëvonshme nuk ekzistonte më, mos vallë ndoshta ajo ndjeva atëherë ishte e ngjajshme me atë që ndjenë njerëzit në sheshin e Grases, kur i përmbyta me parfumin tim…?
Por pastaj hoqi dorë nga ai mendim. – Jo, ishte diçka tjetër. Sepse unë e dija që lakmoja aromën e vajzës, jo vajzës vetë. Kurse njerëzit kujtonin se po më lakmonin mua, ndërsa ajo që lakmonin me të vërtetë, mbeti enigmë për ta’’.
Paskëtaj nuk mendoi më për asgjë, pasi mendimi nuk ishte forca e tij.
Kështu arriti në Orleans. Kapërceu Luarën në Syli. Një ditë më vonë ndjeu në hundë erën e Parisit. Më 25 qershor 1767, në mëngjes herët, në orën gjashtë, hyri në qytet nga ana e rrugës ‘’Shën –Zhak’’.
Ishte ditë e nxehtë, më e nxehta e vitit gjer atëherë. Erërat, aromat e kundërmimet prej mijëra burimesh rridhnin si prej një mijë puçrrave të hapura qelbi. Nuk fryente asnjë pikë erë. Perimet nëpër stendat e pazarit po flashkeshin ende pa ardhur mesdita. Mishi dhe peshku po qelbeshin. Nëpër rrugica ndihej ajër i ndyrë. Madje edhe lumi nuk dukej sikur rridhte, por sikur qe i ndjenur dhe qelbej erë. Ishte skenë e ngjajshme me atë të ditës së lindjes së Grenuijit.
Kaloi Urën e Re dhe doli në bregun e djathtë, pastaj bëri tutje nga dyqanet e nga Varreza e të Pafajshmit. Në shtyllat e disa varrezave përgjatë rrugës ‘Aus Fers’’ u ul për pak çaste.
Trualli i varrezave shtrihej përpara si fushë beteje e bombarduar keqas, e gërmuar, e rrënuar, e mbuluar nga varre, e ngopur me kafka, me eshtra, pa pemë, kaçuba ose kërcej barishtesh, vend mbeturinash të vdekjes.
Nuk dukej si këmbë njeriu. Era e qelbur e kufomave ishte aq e rëndë, saqë edhe vetë varrmihësit qenë zhdukur. Ata erdhën përsëri vetëm pas perendimit të diellit për të gërmuar nën dritën e pishtarit, deri natën vonë, gropa për të vdekurit e ditës pasardhëse.
Vetëm aty pas mesnate-varrëmihësit kishin ikur sërish-vendi u gjallërua nga nejrëz që ishin llumi i qytetit: vjedhës, vrasës, kasapë, prostituta, dezertorë, djem të rinj të dëshpëruar. U ndez një zjarr i vogël tip fushimi për gatim e për ngrënie ushqimesh nga mbeturinat e qelbura të ditës.
Kur Grenuiji u çua nga shtylla e një varri dhe u përzie me këta njerëz, në fillim ata nuk e përceptuan fare. Ai mundi të ulej pa u vënë re pranë zjarrit të tyre, sikur të ishte thjeshtë njëri prej tyre. Më vonë kjo gjë ua përforcoi atyre mendimin se ai duhej të kishte qenë fantazmë, engjëll, ose ndonjë qenie krejt e mbinatyrshme. Kjo sepse, si zakonisht, ata reagonin me ndjeshmëri tepër të lartë ndaj afrimit atypari të ndonjë të huaji.
Kurse burri i shkurtër me xhaketë blu ishte shfaqur krejt befasisht, thuajse i mbirë nga toka, me një shishkë të vogël në dorë, së cilës ia hoqi tapën. Kjo kishte qenë gjëja e parë që e kujtonin të gjithë: një njeri i ulur pranë zjarrit, i cili hoqi tapën një shishke të vogël: pastaj qe spërkatur e lyer me përmbajtjen e shishkës dhe përnjëherë qe mbuluar i tëri me një vello bukurie nën përshkënditjet e zjarrit rrezatues.
Për një çast ata u sprapsën nga një ndjenjë e thellë admirimi dhe pakëz habi. Por në të njëjtin çast ata e ndjenë se sprapsja ishte më tepër fillim mësymjeje, sepse admirimi i thellë po shndërrohej në lakmi, habia në ekstazë. E ndjenë vetën të joshur në kulm nga ky njeri engjëllor. Një vorbull e tërbuar shpërtheu nga brendësia e tyre, një baticë e egër, që askush nuk qe në gjendje ta frenonte dot, aq më pak t’i bënte ballë.
Ishte vet dëshira që po gërryhej nga kjo baticë në drejtimin e vet, pra drejt tij.
Ata formuan një qark rreth tij, njëzet-tridhjetë veta, dhe këtë qark erdhën duke e ngushtuar gjithnjë e më shumë. Shpejt qarku nuk i nxinte dot më të gjithë dhe ata nisën të shtypen, të shtyjnë e të shtrëngohen : secili donte të arrinte qendrën para tjetrit.
Dhe pastaj përnjëherë pengesa e fundit, vetë qarku, shpërtheu dhe ata u vërsulen mbi engjullin, ranë mbi të duke e shembur përtokë. Çdonjëri donte ta prekte, çdonjëri donte të kishte një copë prej tij, një pendëz, një krahëz, një shkëndijëz nga afshi i tij i mrekullueshëm. Ia shqyen rrobat, flokët, lëkurën e trupit, e copëtuan, ia ngulën kthetrat e dhëmbët në mish, ashti si hienat presë së tyre.
Mirëpo trupi i njeriut është i ashpër dhe nuk shqyhet aq kollaj: edhe kuajt paraqesin vështirësi, jo më njeriu. Ndaj shpejt vezulluan tehet e kamave, që u ngulën në mish me egërsi, sëpatat e hanxharët kërcitën mbi kyqet dhe copëtuan me zhurmë kockat. Brenda pak çastesh engjëlli që shqyer tridhjetë copash dhe çdo pjesëtar i lukunisë kishte përlarë nga një copë trupi dhe, nën ndikimin e ekstazës epshore, qe tërhequr mënjanë e po e hante me rrëmbim. Gjysmë ore më vonë Zhan-Baptist Grenuiji u zhduk nga faqja e dheut në çdo grimë e fije të tij.
Kur kanibalët u grumbulluan sërish te zjarri pas ngrënies së gjahut, askush s’foli. Ndonjëri përtypej ende, pështynte ndonjë rrasht nga goja, kërciste gjuhën ngadalë, shtynte në flakë me këmbë ndonjë rreckë që kishte tepruar nga xhaketa blu.
Të gjithë ishin pakëz të tronditur dhe nuk guxonin ta shihnin në sy njëri-tjetrit. Secili prej tyre, burrë e grua, kishte kryer të paktën njhërë ndonjë krim, por që të kishte ngrënë njeri…!! Diçka kaq të llahtarshme, mendonin ata, nuk do të kishin kurrë në gjendje ta bënin. E megjithatë habiteshin sa e lehtë kishte qenë për ta dhe se, me gjithë hutimin prapëseprapë nuk ndienin as edhe shenjën të më të vogël të vrasjes së ndërgjegjes.
Përkundrazi! Edhe pse me stomakun disi të rënduar, gjendjen shpirtërore e kishin të shkëlqyer. Shpirtrat e tyre të errët u çelën menjëherë. Kurse në fytyrë iu shfaq një shkëlqim femëror e delikat lumturie. Ndoshta ky ishte edhe shkaku i ndrojtjes për të ngritur sytë e për të vështruar shoqi-shoqin.
Por kur më në fund guxuan ta bëjnë këtë gjë, në fillim paksa vjedhurazi e më pas fare açik, atëherë nisën të buzëqeshnin. Ishin jashtëzakonisht krenarë. Për herë të parë në jetën e tyre kishin kryer diçka nga dashuria.
*Shkëputur nga romani “Parfumi” i Patrick Süskind, botuar nga “Dudaj”
Shqipëroi: Agron Kaiku
ObserverKult
Lexo edhe:
GRUAJA NË TË 40-TAT ËSHTË MË E FORTË, MË E BUKUR, MË E NDJESHME, MË E ÇMENDUR…
