Tregim nga Odise Plaku *
Mina shpërtheu, plot zhurmë në tokën arë ku Luti bënte disa ditë që po punonte, sapo këmba e tij shkeli mbi atë copëz toke, ku ishte fshehur dhe mbetur nga koha e luftës. Fati i buzëqeshi mos ta humbiste jetën, por të mbetej me frymë. E kishin kapur ku të mundnin dhe e kishin çuar me shpejtësi të madhe në spitalin e gjymtive në qendër të qytetit. Andej kishte dalë andej jo me këmbët e tij, por me rrotat e një karroce. Mina i kishte goditur keq këmbët, të cilat ia kishte dërrmuar. Ato qëndronin bashkë me trupin nëpër fije mishi lidhur ndër inde e tundeshin si teshat e nderura në një gardh shkopinjsh nga degët e ahut. Mjekët ishin detyruar t’ia prisnin edhe pse lutjet e të shoqes, Dijes, dhe të afërmeve të tyre ishin aq të mëdha, përgjërimet të thernin në zemër, por mjekët nuk kishin asnjë zgjidhje tjetër. Në çdo sekondë që kalonte sasia e gjakut të humbur rridhte si lum, edhe pse ishin përpjekur ta ndalonin atë. Më në fund të gjithë kishin bërë pakt, që mjekët të ndërhynin sa më shpejt e t’i shpëtonin jetën.
Kur ishte përmendur dhe kishte parë Dijen në krye të krevatit e kishte pyetur me gjysmë zëri.
-Gjallë jam akoma?- dhe kishte psherëtirë.
Më pas ishte përpjekur të vendoste një buzëqeshje në fytyrë, por nuk kishte mundur. Gjithandej trupi i dhimbte sikur një kasap ia priste lëkurën rriska-rriska bashkë me mishin.
-Gjallë je o burrë. Deshi zoti dhe doktorët e mbete në jetë,-e i fërkoi ballin e djersirë me një garzë, që ia kishte vendosur te komodina pranë krevatit.
Luti ishte përpjekur të lëvizte këmbët, por kur kishte vendosur duart mbi batanije dora i ishte fundosur. Një gropë u hap mbi atë mbulesë dhe me dorën sërish në lëvizje kishte kërkuar këmbët e tij. Atëherë e kishte kuptuar gjëmën që i kishte ndodhur. Ia kishte dhënë me një ulërimë.
-Këmbët e mia. Ku janë këmbët e mia?
Ishte hedhur lart përmbi krevat. E shoqja ishte përpjekur ta mbante nga supet, sepse në krah i kishin vendosur një infuzion.
-Mos more, se do të lëndohesh,-iu lut e shoqja dhe lotët filluan t’i rridhnin nëpër faqe.- Ndodhi hataja, çfarë do t’i bënim,-u përpoq ta qetësonte.
Befas ai u egërsua akoma dhe më keq. E shtyu me sa fuqi kishte.
-Zhduku të them! Si pranove të më lije kështu pa këmbë, pa shpresë. Për çfarë e dua unë jetën time tani,- dhe si një fëmijë u end mes lotëve, që nuk dinin të ndaleshin. Dëneste me shpirt dhe një parakrah e kishte vendosur mbi ballë për të mbuluar sytë. Por lotët, që i kishin lagur grykën e maicës e tradhtonin pas asaj fshehje të syve.
E shoqja filloi të dridhej pasi ia njihte nevrikun e keq të shoqit. Edhe ajo, me një gjysmë zëri, përpiqej t’ia shpjegonte si kishte ardhur situata.
-Po këmbët e mia do t’i jepja nëse do të bëheshe përsëri, por nuk mund asgjë të ndryshohej në atë çfarë ndodhi.
Ata ishin fjalosur me zë aq të lartë, sa me shpejtësi në dhomën e tij hynë motrat, që të shqetësuara thirrën mjekun e rojës dhe dy infermierë, djem të rinj. Luti ishte një burrë me trup të madh, shumë i zhvilluar e ashtu i gjymtuar si ishte e kishte sërish forcën e krahëve. Ishte tepër i revoltuar me fatin e tij sa kërkonte ta nxirrnin një orë e më parë nga spitali.
-Dua të vdes në shtëpinë time- iu lutej dhe hakërrehej njëkohësisht.
Me të ardhur mjeku, të cilin kishte pasur rast ta njihte më parë, u sëkëlldis më keq. Ia zbrazi zemërimin e mbledhur në kraharor si një re e zezë, që pjell shkreptima dhe bubullima.
-Ti!? Ti ma bërë këtë të pabërë. Ti m’i preve këmbët,- e qëllonte mbi batanije atë pjesë të mbetur të trupit.
Mjeku me një bluzë të kaltër dhe një stilolaps në xhepin e majtë, me stetoskopin hedhur më qafë, i përballur me këto situata mijëra herë gjatë viteve të luftës dhe më pas, ia ktheu me qetësi.
-Zotëri nuk ua bëra unë këtë gjëmë. Ishte mina mbi të cilën kishe shkelur, që shpërtheu dhe të gjymtoi,-e sqaroi me qetësi aq të ftohtë sa përballë një situate të tillë çdo kush do të çarmatosej.
Luti e shikonte në kokërdhok të syrit dhe ishte gati të ulërinte akoma dhe me shumë, por zëri dhe qetësia e atij burri me emrin “mjek” e kishte stepur.
-Dhe ju nuk mundët të më shpëtonit këmbët!?-iu drejtua me habinë më të madhe të pikturuar në atë fytyrë të bërë lule kungulli nga humbja e gjakut dhe nga lodhja e madhe.
-Unë nëse do të mundesha do të shpëtoja edhe thoin e këmbës tënde. Por bëmë më të mirën, të shpëtuam jetën,-ia ktheu sërish mjeku me atë qetësi çarmatosëshe, që tashmë ishte shndërruar në një mjet tepër të domosdoshëm për profesionin e tij.
Ditët kalonin dhe gjendja e Lutit kishte marrë pak përmirësim. Po mësohej tashmë me atë karrocën që lëvizte nëpër shtëpi, por edhe dilte jashtë, pasi i vëllai i kishte sjellë nga Gjermania një karrocë elektrike dhe ia kishte bërë rrugën e atillë me një pjerrësi, që të zbriste deri në kopsht.
…Në atë ditë vjeshte fshati ishte i mbytur me lagështi dhe mjegull. Një re e zezë qëndronte si çarçafë i ngjyrosur përmbi shtëpitë e fshatit dhe kjo gjendje po i sillte atij një trishtim dhe plogështi. Hapi ekranin e celularit dhe pa veten. Ishte bërë për t’u qethur. Nuk ishte vonuar dhe kishte thirrur të shoqen. Me atë pamjen hijerëndë të marrë asaj dite i kishte kërkuar që t’i sillte berberin në shtëpi për ta pastruar dhe rregulluar.
Dhe pas ndonjë ore në portën e tyre u shfaq Marion berberi, që mbante në dorë një çantë të vogël e në anën tjetër, në sqetull, një pasqyrë rrumbullake, pasi e shoqja i kishte treguar që po e priste në kopsht. Mes shakave dhe ngacmimeve Marioni kishte bërë frizurën dhe ia kishte drejtuar pasqyrën Lutit, që kur kishte parë veten kishte buzëqeshur duke e falënderuar.
-Tani më duket se jam unë,-kishte miratuar dhe tundur kokën mes një gëzimi të harruar prej kohësh.
Kishte hedhur sytë nga gruaja. Dhe ajo kishte buzëqeshur. Në të vërtetë me atë trup të fuqishëm e kishte marrë veten shumë shpejt dhe një mbrëmje i ishte afruar të shoqes. E kishte mbështjellë në krahët e tij. Ishin puthur dhe kishin nxjerrë mallin. Një çast e kishte kthyer me shpinë nga vetja dhe kishin kaluar në ekstazë të dy. Asaj nuk po i besohej që sërish i shoqi ishte po ai, që ishte dikur, që e mbërthente në krahët e fuqishëm dhe e çonte në parajsë. Atë natë ashtu kishte ndodhur përsëri. Kishte hipur mbi pjesën e mbetur të trupit të tij dhe ishte varur mbi gjoks. Ai e puthte dhe nuk ngopej me qenien e saj. E keqja kishte kaluar. Ai kishte mbetur sërish mashkull dhe kjo ia jepte mundësinë për të jetuar dhe gëzuar jetën.
Teksa e kishte përcjellë Marionin, te porta e shtëpisë atij i kishte shpëtuar pasqyra nga sqetulla dhe gati do t’i plasej në tokë, por Dija kishte zgjatur duart. E kishin mbërthyer në të njëjtën kohë dhe duart e tyre ishin kryqëzuar.
-Shpëtoi,- psherëtiu e kënaqur Dija. I pagoi hakun dhe shkoi pranë të shoqit.
Nga shtëpia përballë, nga dritarja e katit të dytë Jeta, komshia, kishte parë gjithë skenën dhe kishte lëshuar një “ua” teksa i pa ata të dy me duar të kapur mes njeri-tjetrit.
E ndoqi me sy largimin e berberit dhe duke dashur të mos humbiste nga ajo çfarë kishte parë asnjë sekondë ia kishte dhënë një cingërimë telefonit.
-Ua, moj korbë, çfarë më panë sytë?
-Çfarë,-e kishte pyetur bashkëbiseduesja nga ana tjetër.
-Berberi me Dijen e Lutit e dredhin bashkë. Po për zot i pashë me sytë e mi,-e kishte siguruar Jeta.
Me një kënaqësi e dashakeqësi kishte lëshuar muzikën dhe kishte filluar të dridhte shaminë. “Epo, çfarë të bëjë ajo e zeza, se mos është Luti më për atë punë…”
Dhe fjala pasoi fjalën, derisa një ditë Lutin e merr vëllai nga Gjermania në telefon.
-Nëse perëndia të mori këmbët, mos të marri dhe trutë,- i kishte folur me një zë si kurrë më parë- Mos e fut brenda në shtëpi më atë berberin!
Ishin fjalosur gjatë me njeri-tjetrin. Mbaroi së shamtosuri me të vëllanë, Luti duke turfulluar dhe nxjerrë flakë nga goja kishte thirrur të shoqen. Ajo e trembur dhe e merakosur ishte futur në sallonin e ndenjes.
I ishte afruar, kurse ai e kishte urdhëruar me egërsinë më të madhe.
-Mos m’u afro! Fshati zien se ti me Marionin, berberin, bëni dashuri pas krahëve të mi.
Dijes i ra pjata nga dora. U bë copërash. Ishte tronditur jashtë mase dhe ishte përpjekur t’i mbushte mendjen se asgjë nuk ishte e vërtetë nga ato fjalë. Dhe flaka kishte përpirë gjithë shtëpinë. Ai e kishte ndjekur nga dhoma. Ajo mblidhej në dhomën e fëmijëve. Ai i kishte kërkuar të ikte nga shtëpia. Ajo i përgjërohej dhe i lutej që ta besonte se asgjë nuk ishte e vërtetë në atë histori të trilluar. Lutit nuk i ikte inati. E qëllonte me çfarë kishte në dorë. Ajo i kishte vendosur kokën në një nga krahët e karrocës dhe i ishte lutur t’ia priste atë.
-Më ther që të shpëtojë dhe unë një herë e mirë,-i ishte lutur.
Ai e kishte shtyrë dhe goditur me sa forcë kishte. Ajo kishte humbur ndjenjat, duke u shtrirë si një mjellmë e bardhë mbi atë qilim leshi me figurina, të endur nga duart e saj. I ati kishte thirrur vajzën e madhe, që me të qara dhe ulërima, e kishte përmendur të ëmën.
Një nga ditë e pafund të sherrit, herët në atë mëngjes të ftohtë dimri, u dëgjua një klithmë fëmije. Ishte vajza e madhe, që vraponte drejt një peme, ku e ëma kishte varur veten. E zbathur, me flokët të rënë në fytyrë, me pak shkumë të ngrirë anës buzëve nga të ftohtët, ajo kishte dhënë shpirt. E bija u mundua, që ta zbriste të ëmën në tokë. Me shpejtësi ishte futur e kishte dalë jashtë me një thikë në dorë. Ishte kacavjerrë në trungun e pemës për të prerë litarin, që mbante peshë të ëmën. Thika i shpëtoi dhe i gërvishti fytyrën. E bija ishte e pafuqishme për të hequr të ëmën nga litari. Lotët i rridhnin çurg dhe i bënin vija nëpër gjakun e tharë në fytyrë nga të ftohtit e acartë të atij mëngjesi. U kap pas këmbëve akull të së ëmës, pastaj u plandos në tokë, zhyti kokën mes duarve dhe ia dha sërish me të madhe.
-Mama, o mama! Çfarë na bëre?
Luti kur dëgjoi zërin e së bijë nuk vonoi dhe doli në kopsht. U tmerrua nga çfarë i panë sytë. I dha karrocës me forcë e iu afrua pranë së bijës. Duke u dridhur e urdhëroi të bijën të ngrihej, të hipte mbi supet e tij dhe të lironte të ëmën. Ashtu bëri. Me thikë në dorë, e mbajtur nga këmbët prej duarve të atit e kishte prerë litari. Turpi i Dijes, i çliruar nga litari që e mbante peshë në degë, kishte shkarë nga duart e së bijës e ishte plandosur në prehrin e tij, ashtu e akullt, pa jetë, me atë fytyrë në gri të lehtë nga vuajtja e vdekjes.
Jeta, komshia, që e kishte parë edhe këtë skenë nga dritarja rrëmbeu telefonin dhe ia dha me të madhe.
-Qyqja, qyqja! Diti paska varur veten.
Zemrat e njerëzve ishin treguar të egra, të pamëshirshme. Askush nuk mori mundimin ta kundërshtonte atë thashethemnajë, përkundrazi e shturitën secili sipas mënyrë së tij.
Gjatë gjithë kohës, Diti, sa herë që dilte për të bërë ndonjë punë në tokën arë, apo të merrte ndonjë furnizim dëgjonte vetëm qortime dhe tallje. Asaj i dukej vetja sikur kishte rënë në një pus të thellë dhe të errët.
Luti e mbështolli në krahët e tij dhe filloi të qante si i marrë.
-Zgjohu, të lutem! Më fal Diti. Të vrava nga bota.
Por ajo jetonte orët e botës tjetër duke ikur me një dhimbje, që e kishte mbështjellë kaq e kaq herë kruspull, nga turpi kur i dëgjonte ato fjalë nga goja e të shoqit, nga sytë e fëmijëve që e vështronin mosbesues. Brenda vetes së saj ishte mbledhur një det i hidhur, ku edhe u mbyt.
Një ditë Luti hapi portën dhe doli në rrugë. Filloi ta shtynte karrocën përpara. Nuk e mbante kokën poshtë, por lart, me një krenari pavarësisht syve të njerëzve, që e shikonin plot kureshtje.
“Si nuk ka varur dhe ky veten”,-pëshpëritnin nën zë me njeri-tjetrin.
Por sado mbyturazi Luti i dëgjonte të gjitha, por as që e çante më kokën. Thellë në zemër i kishte mbetur dashuria e Ditit dhe pikëllimi që kishte humbur logjikën. Nuk ia falte vetes. Nëpër mend e kishte shkuar t’i jepte fund vetes. Një natë kishte marrë një pistoletë në dorë. Por kur kujtoi fëmijët që i mblidheshin rrotull si zogj ishte tërhequr pas.
-Po ky ku vete?- një shitëse pyeti Jetën që ishte duke blerë disa perime në tezgën ndanë rrugës.
-Te berberi,- ia ktheu tjetra.- Nuk e shikon që është bërë si lugat.
Ishte ditë dimri, por Luti ndjente zjarrmi. Shtynte karrocën përpara duke nxituar të mbaronte punët sa më shpejt pasi fëmijët mezi e prisnin. Nga ato fjalë të hidhura ishte bërë edhe nënë dhe baba.
*Tregimi “Berberi” i autorit Odise Plaku është vlerësuar me çmimin e dytë në Konkursin letrar “ Sulejman Krasniqi”, organizuar nga Komuna e Rahovecit.
ObserverKult
Lexo edhe:
