Shpesh në jetë, rrugëtimet më të veçanta nuk maten në kilometra, por në ndjenjat që nxisin dhe kufijtë që sfidojnë.
Në një bisedë për Telegrafin, Anna Oxa, ikona e muzikës italiane me rrënjë shqiptare (e lindur me emrin origjinal Ana Hoxha), na fton të zhytemi në detajet e rrugëtimit të saj të jashtëzakonshëm – një udhëtim që ngre siparin e një skene jete e mbushur me meloditë e sfidës, suksesit dhe identitetit të ndarë.
Nga kujtimet e hershme si “refugjate politike” në shtetin që e pa lindjen e saj, deri tek shfaqja e magjishme në skenën e “Sanremos” që ruajtën interesin e të rinjve për muzikën, Oxa rrëfen pa doreza për përballjet me një industri që shpesh teston integritetin e artistëve dhe për mësimet e paçmueshme të marra përgjatë rrugës.
Ajo gjithashtu foli për planet e saj të ardhshme dhe mundësinë e paraqitjeve në trojet shqiptare, përforcuar nga një ndjesi e fortë e prejardhjes dhe një pasion i padiskutueshëm për artin që bën bashkë zërin dhe muzikën.
Ndërsa ndan me ne reflektimet e saj mbi ndikimin tek brezi i ri i artistëve dhe synimet e tyre ndërkombëtare, Oxa na kujton se vlera e vërtetë sjell pasurinë më të madhe kur e ndajmë.
Le të ndjejmë nga afër frekuencat dhe vibrimet që janë frymëzuar nga një botë tingulli që ajo përfaqëson, duke kaluar përmes një dialogu që promovon mendjen e hapur dhe muzikën si një urë ndërmjet njerëzve dhe kulturave.
Tani, pa më shumë pritje, ju ftojmë të zhyteni në këtë udhëtim frymëzues me Anna Oxën, e cila njëherësht ka edhe titullin si Ambasadore e Paqes në Kosovë.
-Anna Oxa, keni pasur një karrierë të gjatë dhe të suksesshme në muzikë. Mund të ndani me ne si e përshkruani rrugëtimin tuaj muzikor deri tani?
Anna Oxa: Rrugëtimi im artistik më ka bërë të përfaqësoj një botë tingulli, frekuence dhe vibrimi, që shpreh një ndjenjë uniteti, ku tingujt e botës konvergojnë drejt një eksperience unike… asaj të qenies njerëzore.
-Gjatë gjithë karrierës suaj të gjerë dhe të larmishme, cilat kanë qenë sfidat më të rëndësishme me të cilat jeni përballur dhe si i keni kapërcyer ato?
Anna Oxa: Kodet standarde përfaqësojnë kufizime në atë që mund të jepni si artist dhe për këtë arsye, duke e bërë këtë, ju gjithashtu kufizoni përvojën e atyre që ju dëgjojnë.
Nëse ndjek protokollet e shoubiz-it që i imponohen shoqërisë, bëhet thjesht ‘entertainment’ (argëtim) dhe nuk ka shenjtëri, por shpërndarje të origjinës së tingullit dhe rrjedhimisht të muzikës. Në vend të kësaj, duke lënë kreativitetin, shkrimin dhe formimin e një aranzhimi të rrjedhë, ju i zhvilloni këngët në një mënyrë shumë të ndryshme nga metodat e shtrembëruara me të cilat jemi mësuar.
Keni pasur një vit shumë të suksesshëm në 2023 me një rikthim të mrekullueshëm në Sanremo. Mund të na thoni si ka qenë ky vit për ju?
Anna Oxa: Ishte një vit plot kënaqësi, sidomos për faktin se krijoi te të rinjtë kuriozitetin për të eksperimentuar me muzikën. Nuk ishte rastësi që ajo u rendita si artistja e parë femër në Itali e kërkuar në Google dhe artistja e dhjetë e kërkuar në Google në Bota.
Kam parë vajza të grupeve të tjera etnike që këndojnë këngën “Sali”, artistë të tjerë të frymëzuar nga kënga për të krijuar forma të tjera arti.
Kam parë djem që këndojnë “Sali” në koncertet e mia dhe shumë njerëz që janë shkëputur nga shpifjet, nga injoranca e thashethemeve vulgare e cila ishte e dukshme që në fillim.
Disa gazetarë të vërtetë, në Zvicër, në Itali, në Serbi, në Spanjë etj, donin të jepnin dëshmi, duke njohur kompozimin e këngës dhe shkrimin, duke mos privuar kështu një brez që ka humbur poezinë, kërcimin, muzikën dhe shumë forma të tjera të arteve që nuk vlerësohen shpesh në shumë vende.
Duke qenë një fitues i mëparshëm i Sanremos, a ka ndryshuar përvoja e pjesëmarrjes në festival me kalimin e viteve dhe si e kujtoni momentin kur u shpallët fitues?
Anna Oxa: Festivali do të thoja që ka ndryshuar, në kuptimin që ka mbetur vetëm emri sepse zhvillohet gjithmonë në të njëjtin qytet, por pjesëmarrësit kanë ndryshuar, më parë kishte artistë që kishin elegancën në zgjedhjen mes këngëve dhe në çdo ka pasur një kompozim të kuptuar si i tillë, ka pasur edhe disa këngë, por kanë një cilësi tingulli.
Unë flas për cilësinë e zërit duke iu referuar frekuencave dhe dridhjeve. Kishte profesionistë dhe kritikë që shpreheshin me respekt për mirësjelljen, ishte diskografia që investoi në art.
Injoranca na bën të përballemi me njëri-tjetrin, siç u përpoqën të bënin me mua me histori false në Sanremo pa sukses.
Ata që mendojnë ndryshe dhe nuk përshtaten shpesh janë në shënjestër të një sistemi tashmë të fosilizuar, por kjo nuk ia heq fuqinë një mesazhi si ai i këngës që solla në Sanremo.
Kjo do të thotë që të mbërrish në vendin e njëzet e pestë dhe jo e fundit siç shkruajnë shpesh pa e kuptuar lajmin që jepet, apo arritja në vendin e parë nuk ka rëndësi sepse gjykimi përmban gjithmonë kufij në përgjithësi.
Më intereson nëse shprehja ime artistike arriti tek një person i vetëm për të identifikuar veçantinë time, thelbin tim të përbashkët me ata që dinin të më dëgjonin dhe nuk ndiqnin “bullistët” e dhomave të privilegjuara.
E keni përmendur shpesh origjinën tuaj shqiptare. Mund të na tregoni pak për historinë tuaj familjare?
Anna Oxa: Unë kam lindur në Bari, nëna ime ishte italiane dhe babai im shqiptar. Babai im ishte refugjat politik në Bari dhe kur linda, u zbatua Konventa e Gjenevës, ndaj pavarësisht se kisha lindur në Bari, me ligj Ministria italiane më njohu si refugjate politike.
E di që mund të duket absurde, por unë kam qenë refugjate politike në vendin ku kam lindur dhe prandaj kam jetuar si shqiptarët, duke rinovuar periodikisht lejen, vetëm si e rritur kam marrë nënshtetësinë italiane.
– Të pamë të vizitosh Tiranën, por jo Kosovën ende. Po planifikoni të performoni së shpejti në Tiranë apo Prishtinë për fansat tuaj shqiptarë?
Anna Oxa: Siç e shpjegova, unë punoj në kompaninë “Oxarte” në Zvicër, kompania merr shpesh propozime që vlerësohen në bazë të fizibilitetit. Kosova ndoshta nuk ka dërguar ende ftesë apo propozim për ta vlerësuar, personalisht nuk do ta përjashtoja.
-Si ka ndikuar trashëgimia juaj shqiptare në mënyrën se si jeni pranuar dhe vlerësuar në industrinë e muzikës italiane?
Anna Oxa: Ndoshta pasi kam humbur babain kur isha e vogël, dikush ka përfituar nga vërtetësia e një vajze të vogël, duke vjedhur të drejtat, duke mos paguar… Industria e muzikës është e vështirë dhe, duke kërkuar të drejtat e mia, unë jam ngacmuar shpesh nga mediat dhe nga kush i menaxhon, shpesh jam penalizuar, por si ‘Dona (Grua)’ jam krenare për këtë sepse dinjiteti nuk ka çmim.
Shkruanin gjëra të ndryshme, se unë kisha ardhur në Itali me gomone, refugjate… prandaj deklarova se jetoja si shqiptare pavarësisht se kam lindur në Itali.
-Cilat janë disa nga mësimet më të vlefshme që keni nxjerrë nga sukseset dhe sfidat në karrierën tuaj artistike?
Anna Oxa: Në karrierën time asnjë sepse jam rritur dhe kam ndryshuar në të njëjtën kohë.
Si e shihni ndikimin tuaj tek brezi i ri i artistëve, veçanërisht ata që synojnë të bëjnë kalimin nga skena kombëtare në atë ndërkombëtare?
Anna Oxa: Nuk e di nëse po flasim për persona apo artistë të njohur, për të shmangur këtë konfuzion preferoj t’i përkas kategorisë së “Artizanëve të zërit dhe muzikës”.
-Anna, faleminderit shumë për intervistën. Në fund, cili do të ishte mesazhi juaj për lexuesit e kësaj interviste?
Anna Oxa: Faleminderit që më dëgjuat. Do të doja të ju thoja edukohuni në dëgjim në mënyrë që më pas të perceptoni personin tjetër, duke aktivizuar një shtjellim specifik për konceptet, pa gjykime apo paragjykime, duke ju ftuar të ruani mendjen e shëndoshë.
Kjo sëmundje e shekullit për të qenë protagonistë me çdo kusht ka krijuar kaq shumë marrëzi mes njerëzve, ndërsa shkëmbimi na bën të rritemi. Muzika e mëson këtë./ Telegrafi
ObserverKult
Lexo edhe:
NDRE MJEDA: VEÇ PER TÝ M’RREH ZÊMRA E MJERA, E PREJ MÁLLIT DERDHI LOT
Permbi zâ qi lëshon bylbyli
Giûha shqype m’shungullon;
Permbi érë qi nep zymyli
Pá da zêmren m’a ngushllon.
Nder kómb’ tjerë, nder dhéna tjera
Kû e shkoj jeten tesh sá mot,
Veç per tý m’rreh zêmra e mjera,
E prej mállit derdhi lot.
Njikto giuhë qi jam tui ndie
Janë të bukra me temel;
Por prep këjo, si diell pá hije,
Per mue t’ tanave ju del.
Edhè zogu kerkon lisin
Mbî shpië t’artë ku rri me mbret;
E shtegtari dishron fisin
Permbî vênd qi s âsht i vet.
O Shqypnië e mjerë Shqypnija,
Plot me burra e trima plot
Ti ‘j dit’ ishe; por lumnija
Qi ké pasun nuk â sot.
Nen njat tokë qi t’a shklet kâmba
Zân e t’ moçmeve veshtò:
Per bij t’ tashem, porsi e ama
E t’ koritunve, gjimô.
Nâm e zâ, qi kishe, t’ treti,
E veç turpi e mârrja t’ mbëloj;
Per lumnië veç kóre t’ mbeti
Qysh se fara e mirë mbaroj.
Por gazmô nder gjith kto t’ vshtira
Persè endè s’ sharrove kret;
Diçka t’ mbet nder atò t’ mira
Mbas dý mij e mâ shum vjet.
T’ ka mbêt giuha qi po ndîhet
N’ fush e n’ mal qi ti zotnon;
Gjith kû hija ê jote shtrîhet
Kû shqyptari zân e lëshon.
Prei Tivarit e n’ Preveze
Nji â giûha e kómbi nji;
Kû lêshon dielli njato rreze
Qi veç toka e jote i di.
Kû n’ breg t’ Cemit rritet trimi
Me zbardhë, Shqype, zânin t’ând,
E kû i Drinit â burimi
Qi shperdahet kând e kând.
Geg’ e Toskë, malcië, jallija
Jân nji kômb, m’ u daë s’ duron:
Fund e maje nji â Shqypnija,
E nji giuhë t’ gjith na bashkon.
Kjoftë mallkue kush qet ngatrrime
Nder kto vllazen shoq me shoq:
Kush e dán me fjal’ e shkrime
Ça natyra vetë perpoq.
Por me giuhë kaq t’ moçme e mjera
Si i bíj’ kjé qi pá prind mbet;
Per t’ huej t’mbâjshin dhénat tjera,
S’ t’ kishte kush per motrë t’ vet.
Kúr nji burrë u çue n’ Austri
E me sy gjithkund t’ kerkoj:
Gustav Meyer-i âsht êmni i tij,
Êmni i burrit qi t’ madhnoj.
Porsì dielli tui flakue
Shperdán terrin qi na mbëlon,
Njashtû Meyer-i tui kerkue
Kah ké dalë po ta difton.
T’ difton motrat, t’ difton fisin,
Neper shekuj fluturim
T’ çon njatjè ku luftnat krisin,
Kû â kap’ Roma e Iliri shqim.
Njikto t’ thotë (e ti se dishe)
Janë t’ bijt t’ tú qi pate mot:
Këta janë burrat qi ‘j ditë kishe,
Êmnit t’ând me i dalun zot.
Nen gjytet qi mâ vonë çili
Kómbi i yt luftár mâ pak,
Kû ish mbret at-botë Bardili,
Shum anmiku dérdhi gjak.
Poezinë e plotë mund ta lexoni KËTU:
ObserverKult
