Nga Mehmet Elezi
1.
Eri K. po kotej dhe u habit jashtë mase, kur vuri re se taksia u ndal mes Lugjeve të Verdha, në një log me pisha e bar. Nëpër degë flinin copëza bore, lagur me hënë. Në aeroport ia pat dhënë taksistit adresën, siç ia kishin çuar me postë elektronike ata të Institutit Ndërkombëtar të Eposit, organizatorë të konferencës, pa i këqyrur me vemendje të dhënat. Kurrë nuk mund ta kishte çuar ndër mend se po shkonte me bujtë bash aty, ku Ajkuna kish lëshuar mallkimin e gjëmshëm T’u shkimtë drita, o mori hanë! Dhe ku Muja e Halili me agët e Jutbinës dilnin me gjuejtë e me vrojtue kufirin me krajlinë, për ndonjë lëvizje të dyshimtë të armiqve të moçëm.
Ndriçimi i oborrit vinte si vijim i dritës së ajrit, të hënës e të yjeve. I ftohtë, i kaltër, i ëndërrt. Arkitekti kish punuar me shije. Një djalë më uniformë ia mori valixhen e i tha diçka për natën e bukur. Mori çelësin te recepsioni, hyri në ashensor. Sa çeli derën e dhomës, Eri K. mbeti shtang. Krejt faqja e murit, qelq i gjallë. Matanë lëkundej një shkëmb i bardhë si delta plan, qysh mbahet ashtu në ajër? Shpatinat me gdhenj, lugjet me borë, qetat, gjithçka dridhej nëpër dëlirësinë qiellore të natës së bjeshkës. Si nëpër ujëra. Po ata pishtarë? Tri-katër flakëza fektuan pas trungjeve të bredhave, krahneza u ndez nëpër hala. Qenkan dhitë e egra. Që ruajnë fuqinë e zanave në brirët e artë.
Qe shtrirë, kur nëpër qiell u përkul një fiskël e blertë. Kullonte njomështi. Nuk jam fiskël shelgu, jam hënëz. Nuk jam hënëz, jam ndjenjë. Ndjenjë e një vajze shtalb të dashuruar. Të dashuruar me ty.
Ndoshta je Tanusha, po kërkon Halilin? Ha-li-l-l-in.
2.
Kaploi errësira, hoteli u shndërrua në kështjellë. Muret dy pashë të gjera. Gur dhe vetëm gur. Dhe terr, terr.
– Është urdhër nga lart, tha zëri. I madhi.
– Kush është i madhi?
Zëri se ç’tha për liqenin, që flinte përmbys në krahun tjetër. Shqiptoi një fjalë, diçka si përbindësh.
– Liqeni këtu s’ka të fshehta, tha Eri K. S’ka Loknes as lokdreq. Është paqësor si syri i drenushës. Pse më hoqët nga hoteli?
Ndieu erën e rëndë të baltës. Deri në brez, gurgullonte. Dhe prangat e rënda kërr-kërr. Të akullta, përvëlonin në duar e në këmbë.
– Je dymbëdhjetë pashë nën tokë, tha zëri. Thellë në burg. Të ka marrë peng krajli!
– Si mund të mbahet peng i vdekuri, thirrën shokët që vuanin bashkë me Eri K. Qe tri ditë e tri net kemi nisë gjamën për të. Merreni këtë vig, në besofshi në Perëndi. Me e shti në dhé robin e shkretë. Po prishet.
– Ky mashtron!, tha zëri. S’ka vdekur.
Një fishkëllimë dhe ia behën nëntë shigjeta të helmëta, nëntë gjarpërinj shullani iu turrën Eri K. Dy e zunë në vetulla, dy në buzë, dy në cicat e burrit. Tre të tjerët nuk u muar vesh ku e qokatën.
Atij nuk i luajti ashkëza e syrit.
– Djali ka mbaruar, a keni sy me pa!, bërtitën me një zë shokët e Eri K.
– Ky mashtron!, tha zëri.
Dha urdhër me i pru njëzet kunja pishe të hollë si gjilpëra, lyer me peshkve. Të njëzet kunjat ia ngulën në gishtat e duarve e të këmbëve, ndërmjet mishit e thonjve, deri në rrënjë. As ëh!, as oh! nuk u ndie. Ua vunë flakën kunjave, njëzet pishtarë në njëzet gishta. As ëh!, as oh! nuk u ndie.
– Ka ndërruar jetë qyshkur, piskatën shokët e burguar. Nuk paske arsye, o njeri?
– Ky mashtron!, tha zëri.
Me një hukamë të vetme zëri ndezi dy zjarre flakadanë. Qiti shpatën, e nguli ndërmjet dy zjarreve. Çeliku i shpatës u kuq, u djersit, nisi me u shkri. E vini këtë vig në mes, aty ku nxehtësia po e shkrin çelikun e shpatës!, urdhëroi zëri.
Eri K. ndjeu si po i plasaritej e po i kopte lëkura. Mishi po i piqej. Po i digjej, shkrumb i zi. Po u vinte me vjellë gurëve prej erës së rëndë.
– Është i vdekur, bubulluan shokët e përthekuar në pranga, rrasur deri në fyt në baltë. Nuk ndien më shtati i tij, edhe në e grifshi copa-copa.Ky mashtron!, tha zëri.
Një lëvizje dore, u derdhën tridhjetë vajza. Fituese të konkurseve të bukurisë në tridhjetë metropole. Jeni çika, flokça ujërash a jeni zana bjeshke?
– Vallëzoni rreth këtij vigu!, urdhëroi zëri.
Muret e nxira u bënë sy për të vëzhguar fytyrën e Eri K. Do t’i zdritë ajo mollëz e tretur kur t’i shohë, buza rreshkë e djegur do t’i njomet me vesë dashurie? Nuk e mposhtën mundimet e skëterrës, do ta trazojë kjo ëmbëlsi, që sjell vërdallë një botë të tërë?
Dhe vajzat vallëzo e derdhu, fllad.
Dhe vajzat valëzo e hapu, dritë.
Dhe vajzat velëzo e çelu, lule.
Dhe vajzat fëshfërit e ofshaj, lumë.
Në ballë më e bukura prin, ujvarë prej kupës së qiellit, rreze e hollë e yllit. Është bash bija e zërit. E atij që vëzhgon vigun dhe jep urdhër për gjithçka. Vajza e tij paskesh qenë e dashura e Eri K.!
Qielli bërë ujk, uluron prej padurimit.
Një shkëndijëz gazmendi çel e zdrit në buzën shkrumb të djalit. Buza bëhet lule.
– Uah!, nuk përmbahen dot vajzat.
Me një piprrimë ajri më e hijshmja e tyre, ajo që prin në valle, ia lëshon të dashurit rubën mbi fytyrë. Zoti ju mëshiroftë, moj motra, nis e i qorton të bukurat. Me nëntë shpirt në pastë qenë ky djalë, tash s’e ka më asnjë. Qielli ia fali mëkatet, sapo ia çeli derën e parajsës. Prandaj ajo rreze i vezulloi mbi buzë. Prandaj ai qeshi rrëshqitas nën mustaqe.
– Ky mashtron!, tha zëri.
Rrahu pjekët e syrit. Në burg u dha bajlozi me një shpatë mizore, me një të sjellë buallin dyzash me e ça.
– Ndaja kryet prej trupit. E të kalbet shtatë pashë nën dhé!
Syri i të parës së valles u ngul në vig. Diçka tha syri i saj e zemra iu lig.
O ti sy hyjnor, që më derdhe në shtat tërë energjinë e botës!, klith shpirti i Eri K. Djali hov, si penj i këput zinxhirët, me një të rënë ia këput kryet bajlozit, çohet dallgë përpjetë e i turret të parit të kështjellës. Dhe zëri – zoti i kështjellës, bëhet brymë e shkrin. E rojet – gjethe vjeshte bien. Eri K. hedh një shall qafës, lëshohet fluturim. Nuk është shall, është vajzë, më e hijshmja, që i priu valles. Është çika zanë, hanë e zemrës së tij. Qafë në qafë me gruan që do, ku është më e ëmbël jeta?
– Po ne?, përlagen sytë e të bukurave të valles. Përloten e përluten.
– Djemtë e gjakut tim, po ju presin për nuse. Tridhjetë trima yje, tridhjetë agët e Jutbinës!
3.
Përmbi majat e ftohtimta të bjeshkës shkrep një qerpik i artë, rrezja e agut përflaket përkrye Lugjeve të Verdha. Eri K. çel sytë, jam apo nuk jam? Zgjat dorën, nuk paskam pranga. Dora shtyp verbërisht një çelës drite. Faleminderit o Zot!, nuk qenka e vërtetë. Ç’përçartje mizore!
Mezi e mbledh veten, i jep shtatit me u çue. Dikush troket butazi në xham, është tufalak me hala a fluturim zogu? Mbas dritares rrotullohen pishat, shtojzovalle bjeshke. Me krehër rrezesh i kreh dita e re.
Ndërsa po rruhet, i shfaqet dikush në pasqyrë. I nëpërtymtë, nuk ia dallon fytyrën. Ka varur në parzëm badge-in e konferencës.
– Nuk po të njoh.
– Çka përjetove s’ka qenë thjesht ëndërr, thotë ai në pasqyrë. Ka qenë gjysmëndërr, gjysmëzhgjëndërr.
Eri K. e zhbiron me sy.
– Është nënvetëdija jote. Hulumto për Eposin, jeto me të, ke hyrë pa e kuptuar në lëkurë të tij. Jeni bërë një shpirt. Një shpirt me Eposin, me Arnaut Osmanin.
– Thonë Eposi është yni, shqipton Eri K. Arnaut Osmanin e kanë bërë Krajleviç Marku.
– Njëmijë vjet fqinj, derë në derë, merr e jep. Janë përzier këngë e doke.
– Duan ta përvetësojnë.
– Margaritë Jursenari ka një novelë të bukur. Iliadës i mungon një buzëqeshje e Akilit, thotë. Një buzëqeshje si e Krajleviç Markut. Ngadalë, u preve në mjekër.
Eri K. ve pak pambuk mbi lëkurën e çarë.
– Jursenari? Po. Por letërsia nuk është shkencë.
– Letërsia ka magjinë, e sheh ç’ndodh me Homerin? Prapë atij i referohen për Trojën. Edhe dijetarët. Pas tri mijë vjetësh.
– Jursenari nuk e njihte Eposin Shqiptar, thotë Eri K. S’kish dijeni për të. Ajo ishte njohur me një epos tjetër. Që nuk është origjinal. Që është Eposi ynë, i tjetërsuar prej sllavëve.
– Edhe ata kështu thonë për Eposin Shqiptar. Është yni, thonë. I tjetërsuar prej shqiptarëve.
Cingërroi telefoni. Eri K. ktheu kryet. Po tingëllojnë kristalet e borës nëpër hala. Rrezja e bardhë e agut i rrotullon nëpër gishta, si unaza.
– Eposi është qenie e gjallë, thotë Eri K. Ka trup, ka shpirt. Sidomos shpirt. Ka qenie të gjallë me dy etër? Në qofshin dy etër, njëri është birësues.
– Edhe ata kështu thonë, thotë ai në pasqyrë.
– I përgënjeshtron ADN-ja e Eposit.
Ai në pasqyrë pyet me vështrim dhe pret vijimin.
– Novela e Jursenarit zbulon një vrimë të zezë, thotë Eri K. Këtë vrimë të zezë e ka vetë eposi sllav, Jursenari i rri besnike atij. Në eposin sllav Krajleviç Marku e gëlltit mitin e vet. E çmitizon veten, e çheroizon.
Eri K. shtyp sythin e power point. Shpalohen dy ekrane.
Ekrani i parë:
Arnaut Osmani. I vënë nën torturë. Duan të binden se s’ka vdekur. Se po shtihet, po bën gjasme. Kah e torturojnë si në skëterrë, as i gjallë as i vdekur, Arnaut Osmani përcjell një buzëqeshje plot dritë. Ia dhuron vajzës që afrohet, duke prirë në valle. Për ta joshur? S’ka nevojë me e joshë, ajo nuk është e panjohur. Është e dashura e vet, gruaja e jetës.
Ekrani i dytë:
Krajleviç Marku. I vënë nën torturë. Duan të binden se s’ka vdekur. Se po shtihet, po bën gjasme. Në mes të vuajtjes skëterrë Krajleviç Marku i buzëqesh një vajze. Nuk e njeh atë vajzë, nuk e di kush është. Por është fort e bukur.
Ekrani terrohet.
Ekrani ndriçohet rishtazi. I njëjti Mark. Tashti nuk po e torturojnë atë. Tashti është ai që po torturon dikë. Po masakron një grua, që e ka pasur të dashur. Nuk e ther me thikë, nuk ia pret kryet me shpatë. E kryqëzon për së gjalli, si Krishtin. Ia gozhdon gushën, ballin. Ia nxjerr sytë e bukur me pyka guri (largojini fëmijët, skenë tmerri!).
– Ja pra, thotë Eri K. Përballemi me dy Krajleviç Markë, të papajtueshëm ndërveti. Njëri është mashtrim, tjetri i vërtetë. Cili është i vërteti? I vërtetë është krimi. Krimi ndodh, preket. Torturë si në ferr, mbi një qenie të brishtë. Mbi një grua.
Eri K. shtyp prapë një syth të power point.
– Kthehemi te ekrani i parë, te Arnaut Osmani. Buzëqeshjet e të dy burrave ngjajnë, në dukje janë njësoj, e njëjta dritë në të dyja. Por a janë njësoj? Në thelb janë të kundërta. Arnaut Osmani e sheh gruan si bukuri që mbush shpirtin. Si jetë që zgjon jetën tek ai. Krajleviç Marku e sheh si një femër shtrati. Me atë lehtësi që e josh, me atë lehtësi ia nxjerr sytë. Gjakftohtësisht. Mund të rrijë natyrshëm një buzëqeshje si ajo në fytyrën e një cubi pa shpirt, të një vrasësi sadist? Krajleviç Marku i parë rrëzohet, buzëqeshja e tij del e montuar. Është element i marrë prej Arnaut Osmanit. Ai është modeli. Heroi endemik është ai. Heroi sllav u shartua sipas modelit të tij. U sajua.
Ai në pasqyrë nuk ndihet.
Cingërron telefoni, Eri K. këqyr orën, mos po vonohem për konferencë?
Cingërrima e telefonit bëhet gjithnjë e më ngulmuese. Eri K. hedh peshqirin në sup dhe shtyp sythin.
– Alo.
Larg dëgjohen do zhurma të paqarta. Dhe frymëmarrja e shtrënguar e dikujt, që rreket me e përmbajtë.
Tiranë, 08 gusht 2018
Përgatitit L. Bojaxhiu
ObserverKult
Lexo edhe:
